Podstawowe wymagania BHP przy robotach ziemnych

Instalacje podziemne a bezpieczeństwo robót ziemnych

Roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, określającego położenie instalacji u urządzeń podziemnych, mogących znaleźć się w zasięgu prowadzonych robót. W przypadku wystąpienia takich instalacji, kierownik budowy, w porozumieniu z organami sprawującymi nadzór nad określoną siecią (wodociągową, kanalizacyjną, gazociągową, elektryczną itp.) ustala bezpieczną odległość prowadzenia robót od tychże instalacji. Prowadzenie robót w pobliżu takich instalacji, oraz prowadzenie robót poszukiwawczych należy prowadzić ręcznie a strefę niebezpieczną należy wygrodzić i umieścić odpowiednie tablice ostrzegawcze.

Wygrodzenie strefy niebezpiecznej podczas robót ziemnych

Wygrodzenia wykopów i stref niebezpiecznych związanych z robotami ziemnymi dokonuje się za pomocą balustrad, w których poręcz musi być umieszczona na wysokości co najmniej 1,1, deski krawężnikowej o wysokości 0,15 m i które są umieszczone co najmniej 1 m od krawędzi wykopu. Dodatkowo, w przypadku gdy istnieje ryzyko zetknięcia się z wykopem osób niezatrudnionych, balustrady muszą być oznakowane światłem koloru czerwonego na czas zmroku i nocy. Niezależnie od ustawienia balustrad, w uzasadnionych przypadkach bezpieczeństwa, wykop należy przykryć, w sposób, który uniemożliwia wpadnięcie do wykopu.

Przykrycie wykopu

Jeżeli wykop jest przykryty, można zamiast balustrad zastosować inne środki wygradzające np. taśmy bezpieczeństwa, umieszczone w wysokości i odległości podanych jak wyżej. Jeżeli jednak teren, z jakichś względów nie może być ogrodzony, należy zapewnić stały nadzór nad terenem budowy.

BHP podczas prowadzenia wykopów – zabezpieczanie ścian wykopów

Wykopy prowadzone bez zabezpieczeń ścian wykopu można prowadzić tylko do głębokości 1m, w gruntach zwartych i w przypadku gdy teren w pasie wykopu nie jest obciążony w szerokości równej głębokości wykopu (gdy wykop ma 0,70m głębokości, urobek może być składowany co najmniej 0,70m od krawędzi wykopu). Wykopy pomiędzy 1-2 m głębokości można wykonywać bez zabezpieczeń, jeżeli pozwala na to dokumentacja geologiczno-inżynierska. Zabezpieczenia ażurowe mogą być stosowane tylko w okresie letnim. W przypadku stosowania skarpowania, o bezpiecznym nachyleniu, należy pamiętać o:

a) wykonaniu spadków odprowadzających odpływ wód opadowych. Spadki te należy wykonać na szerokości trzykrotnej głębokości wykopu,

b) usunięciu naruszeń struktury gruntu skarpy,

c) sprawdzać stan skarpy po deszczu, mrozie lub dłuższej przerwie w pracy

Bezpieczne nachylenie skarp należy określić w dokumentacji projektowej, wówczas gdy:

a) roboty ziemne prowadzone są w gruncie nawodnionym,

b) roboty ziemne prowadzone są w gruntach osuwiskowych,

c) teren przy skarpie ma być obciążony w pasie równym głębokości wykopu,

d) grunt stanowią iły skłonne do pęcznienia,

e) głębokość wykopu wynosi więcej niż 4m.

Zabezpieczenie wykopów wąskoprzestrzennych

W czasie wykonywania wykopów wąskoprzestrzennych, zabezpieczenie wykopu należy wykonywać tylko i wyłącznie ze strony zabezpieczonej obudową. Jeżeli wykop osiągnie głębokość poniżej 1m, należy wykonać zejście do takiego wykopu. Zejścia nie powinny być oddalone od siebie więcej niż 20m. Wchodzenie lub schodzenie, chodzenie po rozporach i obudowach jest zabronione. Każdorazowo przed rozpoczęciem pracy należy sprawdzić stan ścian oraz skarp wykopów.  Należy również nie dopuszczać do tworzenia się nawisów ziemnych podczas pracy. Składowanie urobku jest zabronione:

a) poniżej 0,6m od krawędzi wykopu, jeżeli ściany wykopu są obudowane oraz jeżeli obciążenie urobku jest przewidziane w doborze obudowy,

b) w strefie naturalnego klina odłamu, jeżeli ściany są nieobudowane

Bezpieczny transport podczas robót ziemnych

Ruch środków transportowych powinien odbywać się poza granicą klina naturalnego odłamu, natomiast prace za pomocą koparki powinny odbywać się w odległości co najmniej 0,6m od krawędzi naturalnego odłamu. Zabronione jest przebywanie pracownika pomiędzy ścianą wykopu a koparką! Przy pracach za pomocą sprzętu zmechanizowanego należy wyznaczyć strefę niebezpieczną. W wykopach o ścianach pionowych, poniżej 1m, przy montażu obudowy lub montażu rur, zabezpiecza się pracowników tymczasowymi klatkami osłonowymi lub osłonami prefabrykowanymi. Zabezpieczenia wykopów można usunąć w miarę zasypywania wykopu na jednorazową głębokość:

a) 0,5 m w gruntach zwartych,

b) 0,3 m w innych gruntach.

BHP podczas robót podziemnych

Pomieszczenia zamknięte oraz tunele, zbiorniki, studnie, urządzenia techniczne, kanały powinny być wyposażone w wentylację grawitacyjną lub w razie potrzeby także mechaniczną. Urządzenia elektryczne stosowane w takich pomieszczeniach muszą mieć urządzenia chroniące przed porażeniem prądem elektrycznym i wybuchem. W czasie prowadzenia robót ziemnych metodą bez odkrywkową, należy zapewnić:

a) łączność, umożliwiająca porozumiewanie się z podziemnych stanowisk pracy ze stanowiskami naziemnymi,

b) ustalony system alarmowania osób znajdujących się pod poziomem terenu,

c) wyposażenie pracowników w lampę działająca co najmniej 10 godzin,

d) bezpieczne połączenie stanowisk podziemnych z naziemnymi za pomocą tuneli i szybów, odpowiednio obudowanych,

e) zapewnić przewietrzanie stanowisk, aby zawartość tlenu w wyrobiskach wynosiła co najmniej 19%, a ilość dostarczanego powietrza powinna wynosić 6 m3 na osobę,

f) prędkość ruchu powietrza nie mniejszą niż 0,1 m/s i nie większą niż 8 m/s w wyrobiskach korytarzowych,

g) temperaturę poniżej 28 stopni C

W czasie prowadzenia robót tunelowych należy zapewnić:

a) stały nadzór nad działaniem wentylacji,

b) zapewnić na powierzchni terenu punkt pomocy medycznej, czynny w czasie każdej zmiany roboczej, na poszczególnych odcinkach robót zaś, punkty opatrunkowe i nosze,

c) tymczasowa obudowa wyrobisk nie może być eksploatowana dłużej niż 2 lata, jeżeli projekt zabezpieczeń nie przewiduje inaczej

Opracowanie: Adam Pisarczuk

Sprawdź specjalistyczne publikacje z zakresu bhp i prawa pracy