Ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego jest konieczna do opracowania na podstawie art. 226 Kodeksu pracy, który to stanowi, że pracodawca:

1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,

2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Etapy oceny ryzyka zawodowego

Zgodnie z cytowanym przepisem, pracodawca, zachowując logiczny ciąg, musi:

a) ocenić ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą,

b) udokumentować ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą,

c) poinformować pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

d) zastosować niezbędne środki zapobiegawcze.

Ocena ryzyka zawodowego – definicja

Samo pojęcie ryzyka zawodowego wyjaśnione jest w § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, w którym to ryzyko zawodowe definiowane jest jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. Nierozerwalnym elementem każdej oceny ryzyka zawodowego jest zagrożenie, przez które rozumie się  stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę (definiowane przez pkt 13 przytoczonego paragrafu).

Jak wynika z powyższego, ryzyko zawodowe jak i samo zagrożenie wynikają z określonego stanu środowiska pracy, przez które rozumie się warunki środowiska materialnego (określonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi i  biologicznymi), w którym odbywa się proces pracy.

Ocena ryzyka zawodowego – realizacja

Wobec przytoczonych informacji o samej ocenie ryzyka zawodowego można mówić, gdy szacuje się prawdopodobieństwo wystąpienia określonych, niepożądanych zdarzeń, w szczególności zagrożeń występujących w środowisku pracy, które mogą doprowadzić do wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, określonych przez warunki czynników środowiska pracy (fizyczne, chemiczne, biologiczne oraz psychofizyczne). Oceny ryzyka zawodowego dokonuje się przy pomocy jednej z metod oceny ryzyka zawodowego.

Dokonując oceny ryzyka zawodowego pracodawca, na podstawie § 39a ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych oraz zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac.

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego

Dokumentując ocenę ryzyka zawodowego należy pamiętać, iż jej zawartość jako dokumentu jest ściśle określona przez § 39a ust. 3, zgodnie z którym dokument ten musi zawierać:

1) opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:

a) stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów,

b) wykonywanych zadań,

c) występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy,

d) stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

e) osób pracujących na tym stanowisku;

2) wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;

3) datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.

Zagrożenia w ocenie ryzyka zawodowego

Czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe podczas dokonywania oceny ryzyka zawodowego należy dokładnie zidentyfikować. Czynniki te określone są w szczególności (katalog niewyczerpany):

a) PN-Z-08052:1980: Ochrona pracy. Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy. Klasyfikacja

b) Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. 1996 nr 69 poz. 332 z późn. zm.)

c) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. 2014 poz. 817 z późn. zm.)

d) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. 2012 poz. 890 z późn. zm.)

Ocena ryzyka zawodowego w szczególnych rodzajach prac

Występowanie w środowisku pracy czynników i zagrożeń takich jak:

a) substancje chemiczne,

b) hałas i drgania,

c) transport ręczny,

d) narażenie na zranienie ostrym narzędziem medycznym,

e) czynniki biologiczne,

wymaga zawarcia w dokumencie oceny ryzyka zawodowego informacji i wymagań określonych w przepisach szczegółowych dotyczących wykonywania w/w rodzajów prac.

Autor: Adam Pisarczuk

Sprawdź specjalistyczne publikacje z zakresu bhp i prawa pracy