Poruszając kwestię bezpieczeństwa pracy pod kątem wybuchowości, można spotkać się z dwoma wymaganiami formalnymi, których realizacja jest obligatoryjna w momencie prowadzenia działalności, podczas której istnieje ryzyko wystąpienia atmosfer wybuchowych. Mowa jest tutaj o ocenie zagrożenia wybuchem oraz dokumencie zabezpieczenia przed wybuchem. Poniżej zaprezentowane zostało formalne wyjaśnienie różnic, między tymi wymogami.
Ocena zagrożenia wybuchem
W obiektach i na terenach przyległych, gdzie są prowadzone procesy technologiczne z użyciem materiałów mogących wytworzyć mieszaniny wybuchowe lub w których materiały takie są magazynowane, dokonuje się oceny zagrożenia wybuchem.
Ocena zagrożenia wybuchem obejmuje wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem wraz z opracowaniem graficznej dokumentacji klasyfikacyjnej oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon.
Graficzna dokumentacja klasyfikacyjna zawiera plany sytuacyjne obrazujące rodzaj i zasięg stref zagrożenia wybuchem oraz lokalizację i identyfikację źródeł emisji, zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach.
Oceny zagrożenia wybuchem dokonują: inwestor, projektant lub użytkownik decydujący o procesie technologicznym.
Istotną kwestią jest fakt, że ocena zagrożenia wybuchem może stanowić część oceny ryzyka wybuchu, o której mowa w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (w chwili obecnej jest rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej).
Na podstawie powyższego można wywnioskować więc, że ocena zagrożenia wybuchem stanowi element ogólnej ochrony przeciwpożarowej, nie konieczne związany ze środowiskiem pracy i procesami pracy.
Dokument zabezpieczenia przed wybuchem
Pracodawca, przed udostępnieniem miejsca pracy, w którym istnieje możliwość wystąpienia atmosfer wybuchowych, powinien sporządzić dokument zabezpieczenia przed wybuchem, na podstawie oceny ryzyka zagrożenia wybuchem. Dokument zabezpieczenia przed wybuchem, powinien zawierać w szczególności:
- opis środków ochronnych, które zostaną podjęte w celu spełnienia wymagań określonych w niniejszym rozporządzeniu oraz ograniczenia szkodliwych skutków wybuchu;
- wykaz przestrzeni zagrożonych wybuchem wraz z ich klasyfikacją na strefy;
- oświadczenie pracodawcy, że miejsca pracy, urządzenia, a także urządzenia ostrzegawcze są zaprojektowane, używane i konserwowane w sposób zapewniający bezpieczne i właściwe ich funkcjonowanie; urządzenia spełniają wymagania przewidziane w przepisach dotyczących minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy; została dokonana ocena ryzyka związanego z możliwością wystąpienia atmosfery wybuchowej;
- terminy dokonywania przeglądu stosowanych środków ochronnych
- określenie, dla wszystkich osób wykonujących pracę na rzecz różnych pracodawców w tym samym miejscu pracy: środków ochronnych; zasad koordynacji stosowania tych środków przez pracodawcę odpowiedzialnego za miejsce pracy; celu koordynacji oraz metod i procedur jej wprowadzania.
Pracodawca może łączyć dokument zabezpieczenia przed wybuchem z innymi, podobnymi dokumentami lub sprawozdaniami o tym samym znaczeniu, opracowanymi na podstawie odrębnych przepisów.
Ocena zagrożenia wybuchem a dokument zabezpieczenia przed wybuchem
Podsumowując – ocena zagrożenia wybuchem wymagana jest jako składnik ochrony przeciwpożarowej budynków, gdzie, jako użytkownik, nie występuje pracodawca.
Dokument zabezpieczenia przed wybuchem dotyczy natomiast miejsc pracy, w których to może zaistnieć atmosfera wybuchowa. Składową dokumentu jest ocena zagrożenia wybuchem, która jest bezwzględnie wymagana i na podstawie której opracowywane są pozostałe składowe dokumentu zabezpieczenia przed wybuchem.
Podstawa:
§37 ustawy o ochronie przeciwpożarowej
rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej
Opracowanie: Adam Pisarczuk